Vanochtend kruiste Joan Sutherland’s artikel over intens verdriet (“grief”), liefde en rouw mijn pad. Het leek alsof deze herpublicatie van de herfst van 2019 al een tijdje lag te wachten om mij te raken, als een boogschutter zonder doelwit op een verlaten plek. Er staat in: “intens verdriet is hoe we liefhebben als we verlies ervaren, hoe we blijven liefhebben in afwezigheid van een geliefde”. En dat de Latijnse wortels van “grieving”, gerelateerd zijn aan zwangerschap.
Enkele jaren geleden, tijdens een opleidingsdag, deelde ik in een gesprek dat ik het gevoel van liefde en de pijn van verdriet op dezelfde plek in mijn lichaam voelde, als verschillende uitdrukkingen met eenzelfde oorsprong. Toen mijn eerste kindje geboren werd, heb ik veel gehuild. Om het verlies van de constante, innige verbondenheid en van de alomvattende vanzelfsprekende bescherming van haar kwetsbare lijfje in mij. Om het besef dat ook zij verdriet en pijn zal ervaren en dat ik het zal moeten toelaten zodat zij er op haar manier mee kan leren omgaan. Zodat ze ook zonder mij voluit kan leven en liefhebben. Ik houd haar nu al jaren liefdevol vast, stevig maar niet angstvallig, zodat zij later anderen liefdevol kan vasthouden.
Het voelen van liefde blijft me ontroeren en eindeloos boeien. Wadend doorheen de wateren van verdriet en lijden, kan liefde zich transformeren en langzaamaan een diepere betekenis krijgen, een grotere draagkracht. Ze kan zelfs de meest intense gevoelens van schrik, schaamte en schuld doortastend aanschouwen en door het troebele water heen, vinden wat er nodig is om verbonden te blijven met het leven. Maar ze kan ook tot op de bodem worden meegesleurd door de turbulentie, door het ondraaglijke gewicht van pijn en daar lange tijd roerloos, onzichtbaar, blijven wachten.
De pijl van de wachtende boogschutter raakte mij en in plaats van te verkrampen gaf mijn lichaam mee, want ik was voorbereid om hem te ontvangen. Ook ik wachtte op dit moment. Wanneer verdriet en liefde samenkomen ontstaat er iets krachtigs. Wat het einde lijkt, wordt een nieuw begin, de geboorte van een onbekend avontuur. Doorheen de bitter-zoute tranen van verdriet en rouw schijnt dan het warme, zachte licht van de liefde, geduldig wachtend tot de tranen drogen, om verder te trekken, het leven in.
In deze weken en maanden worden dagelijks de covid19-doden geteld en met een ernstige stem herhaaldelijk gecommuniceerd. Er is vaak weinig liefde, warmte of zachtheid te bespeuren. Steeds weer sta ik oog in oog met mijn eigen onmacht en verdriet, wetend dat voor velen diezelfde gevoelens zoveel zwaarder wegen dan voor mij. Het rouwen is nog lang niet voorbij en verlies zal er altijd zijn, dat is zeker.
Ik wil je daarom uitnodigen om te voelen en uitdagen om te kiezen. Om al je eigen stemmen te horen en een besluit te nemen over de manier waarop je jouw verlies tegemoet wil treden. Angstig of boos het verlies en lijden ondergaan? Of zal de waardigheid van intens verdriet kunnen helpen om naar de behoeften van vandaag en de verlangens voor de toekomst te kijken? De liefde zal er alleszins zijn, zwanger van de onzekere toekomst, om te dragen wat gedragen wil worden.
Ylva Berg