Ga naar de inhoud

Wat is Deep Democracy?

De essentie

Het is niet makkelijk deze methode kort samen te vatten maar toch doen we een poging in deze 10 bulletpoints. Ben je geprikkeld en wil je er meer over weten? Bestel dan het boek Van zondebok naar zebra of Rebelleren kan je leren van Fanny Matheusen. 

  • Deep Democracy is een methode voor inclusieve besluitvorming en conflicthantering.
  • Deep Democracy werkt met de metafoor van de ijsberg van een groep. De ijsberg heeft drie lagen: het topje is het bewuste van een groep, de onderstroom vormt het onbewuste en daaronder is een laag waar de wijsheid en het potentieel te vinden zijn.
  • Het doel van Deep Democracy is de waterlijn te laten dalen door mensen aan te sporen te zeggen wat moet gezegd worden. Dan kunnen we gebruik kunnen maken van de al aanwezige collectieve wijsheid.
  • Deep Democracy leert je luisteren naar de nee-stemmen, andere perspectieven, alternatieve ideeën. Ook zij zijn vaak een unieke toegang naar die collectieve wijsheid. Ze dagen de meerderheidsstemmen uit en verbreken de harmonie die soms verblindend kan zijn.
  • Vaak kan de waterlijn echter niet zakken omdat er weerstand is in een groep, als mensen niet kunnen zeggen wat er gezegd moet worden. Mensen kunnen ervaren dat ze in autocratische of meerderheidsdemocratische besluitvorming niet gehoord of gezien worden, soms voor langere tijd. Om uiting te geven aan wat zij willen, voelen of denken gebruiken ze sabotagegedrag: ze gaan roddelen, excuses verzinnen, stoppen met communiceren, disruptief gedrag vertonen, staken of soms ook openlijk oorlog voeren of weggaan. In Deep Democracy kijken we naar de weerstandslijn als een diagnostische tool. Waar een groep zich bevindt, geeft ons een indicatie van welke tools we gaan inzetten.
  • In Deep Democracy letten we op kantelen en cirkelen in groepen. Een onderwerp of patroon keert minstens driemaal terug en dat wordt vaak gecombineerd met gedrag zoals verveling, geeuwen, hoofd-of maagpijn, mensen die in en uit lopen en geen focus meer. Dan weet je dat je op een kantelpunt zit van iets dat wil gezegd worden.
  • Om het mogelijk te maken te zeggen wat gezegd moet worden, maken we het veilig in groepen. We doen dit door een aantal premissen in te brengen zoals 'niemand heeft het monopolie op de waarheid' en door met de groep een akkoord te bereiken over wat nodig is om het veilig te maken. Op zo'n moment vertragen we het proces.
  • We hanteren in onze begeleiding van groepen tools die makkelijk navolgbaar zijn, die stapsgewijs werken. Zelfs als je niets weet van de onderliggende filosofie en theorie, dan nog gaan ze een effect hebben. 
  • Om de tools goed toe te passen trainen we begeleiders in de zogenaamde metaskills: het zijn de attitudes waarmee je aan de slag gaat: de neutraliteit, compassie, superluisteren, helderheid en intuïtie zijn er een aantal van.
  • Door te werken met Deep Democracy zorg je ervoor dat alle stemmen gehoord worden, dat nee-stemmen of andere geluiden niet de zondebok worden en dat we iedereen aan boord houden.

Roots van Deep Democracy

De Lewis methode van Deep Democracy is in de post-apartheid van de jaren negentig ontwikkeld in Zuid-Afrika door Greg en Myrna Lewis. De principes zijn gebaseerd op Process Oriented Psychology van Arnold Mindell. Deep Democracy maakt gebruik van zowel de rationele als de emotionele aspecten van besluitvormingsprocessen en groepsdynamiek. 

Betekenis van Deep Democracy

Het woord deep democracy werd voor het eerst geïntroduceerd door Arnold Mindell in 1988. Mindell is een fysicus en jungiaans psycholoog. Hij bracht een ‘kwantumkijk’ binnen in de psychologie, die tot dan toe erg gestoeld was op newtoniaans denken. In een newtoniaans wereldbeeld staan oorzaak en gevolg centraal. Toegepast op groepsdynamica kijken we vanuit deze benadering naar groepen als verzamelingen van individuen die elk op zich bestaan en die elkaar beïnvloeden in causale relaties. Als er iets verandert, denken we daarover in termen van vooruitgang. De recente inzichten in de positieve wetenschappen, met name de kwantumfysica, nopen ons tot een andere kijk. In de kwantumfysica kijken we naar energievelden. Ook mensen zijn verzamelingen van energie. Energie werkt op elkaar in, maar zonder logica of causaliteit; eerder gebruiken we een begrip als synchroniciteit. In een groep gaan we kijken naar wat zich voordoet in een bepaald energieveld, welke patronen we kunnen waarnemen en hoe we ons daarvan bewust kunnen worden. Als er iets verandert, wordt dat transformatie genoemd, zonder oordeel of dat nu in een goede (lees: vooruitgang) of slechte richting is. We weten ook dat chaos en transformatie altijd samen optreden en dat conflict hiermee verbonden is. Mindell stelde destijds vast dat in de humane wetenschappen en met name in de psychologie deze inzichten nog weinig in het denken over menselijke relaties waren opgenomen. Hij ontwikkelde de procesgeoriënteerde psychologie, waar hij deze nieuwe wetenschappelijke inzichten op het vlak van fysica mengde met inzichten uit de psychologie.

Procesgeoriënteerde psychologie of ook proceswerk genoemd is een diepgaande theorie en werkwijze gebaseerd op transpersoonlijke psychologie, somatische psychologie en post-jungiaanse psychologie. Proceswerk wordt toegepast niet alleen in therapeutische contexten maar ook in het werken met mensen in groepen en organisaties. Typische toepassingen zijn het werken met droomanalyse, lichaamsbewustzijnservaringen en ook de toepassingen op hoe het er in de wereld aan toegaat. Proceswerk gaat ook over maatschappelijke ongelijkheid, diversiteitsthema’s, conflicten en leiderschap. 

Het is in deze context dat Mindell de term deep democracy introduceerde als een manier om in besluitvorming en conflicthantering rekening te houden met minderheidsstemmen. En om in organisaties en in het werk met groepen meer in de diepte te mogen werken en dus emotionele zaken, onverklaarbare niet-rationele elementen ook hun rol te laten spelen.

Deze theorie en praxis van Mindell onderwees hij aan vele mensen en op vele plaatsen in de wereld. Ondertussen kreeg deep democracy dan ook vele toepassingen en vele ‘scholen’. Een van die scholen is de Lewismethode voor deep democracy. Greg en Myrna Lewis waren studenten van Mindell en kampten in hun land, Zuid-Afrika in de post-apartheidsperiode, met geweldige uitdagingen waarmee ze met de inzichten van Mindell aan de slag wilden gaan. Op een heel praktische en empowerende manier.

Greg Lewis was van opleiding een fysicus, hij diende in de Vietnamoorlog, werd daarna architect en vervolgens studeerde hij psychologie. Myrna Lewis was een leerkracht, maatschappelijk werker en psycholoog. Zij werkte, in de tijd waarin ze het gedachtegoed van Mindell leerde kennen, met mensen met een mentale handicap, vanuit een holistische benadering. Myrna werd hr-directeur en startte vervolgens haar eigen consultancybureau, waarmee ze psychologische kaders en tools verspreidde binnen het zakenleven. 

Greg en Myrna ontmoetten elkaar terwijl ze bij Mindell studeerden. Beiden woonden en werkten in Zuid-Afrika. In de post-apartheidsperiode werden zij gevraagd door een groot (5000 werknemers) deels overheidsbedrijf om hen te helpen bij een belangrijke verandering. Dit bedrijf had in een herstructurering een hele laag uit de hiërarchie weggehaald en wilde dat mensen in teams zouden samenwerken en aan probleemoplossing zouden doen. De managers en werknemers die nu samen in teams zaten, hadden eerder nooit samengewerkt en de situatie van nu om dezelfde gelijke rechten te hebben, was nieuw. Vooroordelen en racisme waren aan de orde van de dag. In zo’n groot bedrijf zou een omslag in de cultuur van samenwerken jaren duren als deze twee consultants alles zelf zouden moeten gaan begeleiden. Greg en Myrna wilden mensen tools geven om zelf te gaan vissen in plaats van voor hen te vissen. Dus leerden ze hen zelf om te gaan met de spanningen die er leefden en zelf hun conflicten op te lossen. Ze zetten de procesgeoriënteerde psychologie om in een set praktische tools waar mensen zelf mee aan de slag konden. De Lewismethode van deep democracy was geboren. Toen Greg stierf, ontwikkelde Myrna het werk verder. De methode verspreidde zich ondertussen in meer dan 20 landen. Myrna onderwees deep democracy ook aan kinderen, aan hiv-hulpverleners, ze werkte ermee in ngo’s en overheidsdiensten.

Waarom ‘deep’?

De methode heet ‘democratisch’ omdat het benadrukt dat elke invalshoek er toe doet, dat iedereen verschillend is en dat de kwaliteit van dialoog, overleg en besluiten het grootste is wanneer zowel de meerderheids- als de minderheidsstem gewaardeerd wordt. Het is ‘deep’ omdat het verder gaat dan vele traditionele facilitatiemethodes.

Naast het exploreren van de verschillende ideeën en meningen, geeft Deep Democracy aandacht en ruimte aan de onderstroom in groepen. In de onderstroom, vol emoties, waarden en overtuigingen, zit immers de werkelijke wijsheid van een groep. Wanneer de onderstroom benut wordt, verdiept deze de onderlinge relaties en verhoogt het de effectiviteit en inhoudelijke kwaliteit van de samenwerking. Met deze methode heeft Myrna Lewis het diepere psychologische werk van Arnold Mindell toegankelijk gemaakt voor niet-psychologen.

"Humanity faces such huge problems today. Our gut reactions won't satisfy. We have to search deeper." Arnold Mindell

Toepassingen van deep democracy

 

In organisaties, bedrijven en burgerinitiatieven doen we:

  • consentbesluitvorming met duurzamere implementatie als gevolg;
  • bijzondere debatten over steeds terugkerende tegengestelde visies/belangen en ‘cirkelende’ issues;
  • oplossen van langdurige en diepe conflicten die de voortgang verlammen;
  • ontwikkelen van participatief leiderschap;
  • co-creëren met verschillende partijen en/of stakeholders;
  • een nieuwe kijk toepassen op groepsdynamiek

 

En kunnen we in verschillende vormen werken: 

  • langdurige verandertrajecten zowel als korte interventies;
  • individuele coaching, teamcoaching en organisatiecoaching;
  • professionalisering van organisaties en teams via training en supervisie
  • bemiddeling bij conflicten tussen twee personen of twee partijen

 

In onderwijs, jeugdwerk, gezinnen doen we

  • consentbesluitvorming met oog voor verschillende posities en verantwoordelijkheden
  • bijzondere debatten over ‘cirkelende’ issues;
  • oplossen van langdurige en diepe conflicten met het oog op nieuwe of herstelde verbinding;
  • ontwikkelen van persoonlijk leiderschap voor mensen van alle leeftijden;
  • een nieuwe kijk toepassen op groepsdynamiek

 

We doen dit in verschillende vormen:

    • in een school of jeugdwerkinstelling: 
      • coaching van individuele leerkrachten, directie of teamcoaching en organisatiecoaching. 
      • coaching van een leerlingen of ouderraad
      • training van leerkrachten, directie en leerlingen
      • conflictbemiddeling en conflictresolutie tussen twee personen of twee partijen
      • verandertrajecten
    • in een gezin of jeugdbeweging:
      • begeleiding-op-maat van een debat, een let's talk
      • aanleren van de tools in groepsverband (gezinsgroepen, plaatselijke en regionale jeugdwerkverbanden)

Hoe informeren en inspireren we jou?

 

Of lees hier verder over onze invalshoeken: